Wniesienie skargi do sądu administracyjnego przez e-Urząd nie uzasadnia jej odrzucenia

WSA w Opolu stanął przed pozornie prostym problemem proceduralnym. Radca prawny wniósł skargę na decyzję Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w sprawie wiążącej informacji stawkowej, ale zrobił to przez e-Urząd Skarbowy zamiast przez e-PUAP. Sąd nie miał wątpliwości – skargę należy odrzucić jako niedopuszczalną. Organ podatkowy przekazał wprawdzie całą dokumentację do sądu przez e-PUAP, sąd potwierdził otrzymanie skargi i wszystko przebiegało zgodnie z procedurą, ale pełnomocnik wybrał niewłaściwy system teleinformatyczny na samym początku. NSA w postanowieniu z 17 września 2025 r. kategorycznie odrzucił to rozumowanie.

Skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego – istota vs. forma

Naczelny Sąd Administracyjny postawił fundamentalne pytanie – czym właściwie jest niedopuszczalność skargi w rozumieniu przepisu nakazującego jej odrzucenie. Sąd wyjaśnił, że chodzi tu o przesłanki merytoryczne, czyli sytuacje gdy ktoś skarży akt, od którego skarga nie przysługuje, albo wnosi ją podmiot nieuprawniony, albo przed wyczerpaniem środków zaskarżenia. Tryb wniesienia skargi to natomiast wymóg formalny, podobny do obowiązku uiszczenia wpisu czy usunięcia braków pisma.

Co więcej, ustawa wprost przewiduje sytuację gdy strona pomyli się i zamiast wysłać skargę przez organ, wniesie ją bezpośrednio do sądu. Termin uznaje się wówczas za zachowany, a sąd po prostu przesyła skargę do organu. Dlaczego pomyłka co do adresata jest usprawiedliwiona, a pomyłka co do systemu teleinformatycznego miałaby być śmiertelna w skutkach?

Elektroniczna skrzynka podawcza – co to właściwie znaczy?

NSA zwrócił uwagę na kluczową kwestię. Przepis nakazuje wnosić skargi elektroniczne do elektronicznej skrzynki podawczej organu, ale nigdzie nie definiuje tego pojęcia jako wyłącznie e-PUAP. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu założył, że skoro w definicji elektronicznej skrzynki podawczej pojawia się odniesienie do systemu teleinformatycznego umożliwiającego dostęp do usług publicznych, to może być tylko e-PUAP. To zbyt daleko idące uproszczenie.

W polskim systemie prawnym funkcjonuje obecnie kilka równoległych systemów komunikacji elektronicznej z organami publicznymi. System e-Urząd Skarbowy został stworzony specjalnie do obsługi spraw podatkowych i spełnia wszystkie cechy elektronicznej skrzynki podawczej – jest dostępny publicznie, służy do przekazywania dokumentów elektronicznych do podmiotu publicznego i stanowi system teleinformatyczny w pełnym tego słowa znaczeniu.

Absurd wynikający z formalnej wykładni

Ta sprawa, spór sądowy, zyskuje dodatkowy wymiar gdy spojrzymy na kontekst postępowania podatkowego w sprawie wiążącej informacji stawkowej. Od stycznia 2024 roku wnioski o wydanie takiej informacji można składać wyłącznie przez e-Urząd Skarbowy. Wnioski złożone przez e-PUAP nie będą w ogóle rozpatrzone. Całe postępowanie administracyjne toczy się przez ten system. I nagle, na etapie skargi do sądu, strona ma przełączyć się na zupełnie inny system. Jeśli tego nie zrobi, traci prawo do sądu, choć organ i tak przekaże jej skargę sądowi przez e-PUAP.

NSA zauważył też, że zakaz składania skarg przez e-Urząd Skarbowy wynika jedynie z rozporządzenia ministra i dotyczy wykorzystywania pisma ogólnego dostępnego w systemie, a nie samego systemu jako takiego. Pozostawił jednak otwartą wątpliwość czy minister w ogóle był uprawniony do wprowadzenia takiego ograniczenia w akcie wykonawczym.

Konstytucyjny wymiar sprawy

Sąd nie zawahał się sięgnąć po argumentację konstytucyjną. Celem informatyzacji wymiaru sprawiedliwości miało być usprawnienie postępowań i podniesienie zaufania obywateli do sądów. Tymczasem nadmierny formalizm prowadzi do odrzucania skarg z przyczyn czysto technicznych, choć materialnie nic nie stoi na przeszkodzie ich rozpoznaniu. Skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego przecież dotarła, była podpisana kwalifikowanym podpisem elektronicznym, zawierała wszystkie wymagane elementy i adres e-PUAP pełnomocnika. Sąd nawet potwierdził jej otrzymanie urzędowym poświadczeniem odbioru.

Wykładnia prowadząca do odrzucenia takiej skargi narusza konstytucyjne prawo do sądu, bo pozbawia stronę możliwości uzyskania merytorycznego rozpoznania sprawy z przyczyn całkowicie niezależnych od istoty sporu. NSA podkreślił, że przepisy proceduralne należy interpretować w sposób umożliwiający realizację konstytucyjnych gwarancji, nie zaś je ograniczający.

Praktyczne znaczenie

Postanowienie NSA otwiera drogę do bardziej racjonalnego podejścia do elektronicznego wnoszenia skarg. Nie oznacza to oczywiście pełnej dowolności – skarga do sądu musi być opatrzona właściwym podpisem, zawierać adres elektroniczny i spełniać inne wymogi formalne. Jeśli jednak strona wniesie ją przez niewłaściwy system, ale organ przekaże ją sądowi zgodnie z procedurą, nie ma podstaw do odrzucenia. NSA wyraźnie stwierdził, że nie podziela dotychczasowego orzecznictwa w tej materii, sygnalizując zmianę linii interpretacyjnej.

Orzeczenie ma szczególne znaczenie dla praktyki kancelarii obsługujących sprawy podatkowe, gdy cała komunikacja z organami odbywa się przez e-Urząd Skarbowy. Klienci mogą mieć pewność, że błąd w wyborze systemu na etapie wnoszenia skargi nie pozbawi ich prawa do sądu.

Robert Nogacki

Założyciel i partner zarządzający kancelarii prawnej Skarbiec, uznanej przez Dziennik Gazeta Prawna za jedną z najlepszych firm doradztwa podatkowego w Polsce (2023, 2024). Doradca prawny z 19-letnim doświadczeniem, obsługujący przedsiębiorców z listy Forbesa oraz innowacyjne start-upy. Jeden z najczęściej cytowanych ekspertów w dziedzinie prawa handlowego i podatkowego w polskich mediach, regularnie publikujący w Rzeczpospolitej, Gazecie Wyborczej i Dzienniku Gazecie Prawnej. Autor publikacji „AI Decoding Satoshi Nakamoto. Sztuczna inteligencja na tropie twórcy Bitcoina” oraz współautor nagrodzonej książki „Bezpieczeństwo współczesnej firmy”. Profil na LinkedIn: 18.5 tys. obserwujących, 4 miliony wyświetleń rocznie. Nagrody: czterokrotny laureat Medalu Europejskiego, Złotej Statuetki Polskiego Lidera Biznesu, tytułu „Międzynarodowej Kancelarii Prawniczej Roku w Polsce w zakresie planowania podatkowego”. Specjalizuje się w strategicznym doradztwie prawnym, planowaniu podatkowym i zarządzaniu kryzysowym dla biznesu.